Tarihçemiz
TOMRA, 1972 yılında boş içecek kaplarının geri dönüşümüne yönelik bir inovasyon temel alınarak kuruldu. Petter ve Tore Planke kardeşler, Norveç'in Asker kentinde küçük bir kulübede bir soruna çözüm buldular: Yerel bir bakkal, boş şişeleri hızlı ve kolay bir şekilde geri alarak depozito iade makbuzu verebilen bir makine istiyordu. Bu, TOMRA'nın başlangıcıydı.
On yıllar boyunca TOMRA
1970'li yıllar
TOMRA, dünyanın ilk otomatik ters otomat makinesini icat eden, Norveç-Asker'li Petter ve Tore Planke kardeşler tarafından kuruldu. TOMRA RVM'nin el yapımı ilk prototipi, 2 Ocak 1972'de Oslo'da bir süpermarkete kuruldu.
TOMRA, 1 Nisan 1972'de Planke ailesi tarafından resmi olarak kuruldu. 1972 yılının sonunda, TOMRA Norveç'te 29 makinenin kurulumunu gerçekleştirmişti. Bu makinelerin başarısı kısa sürede yurt dışında ilgi uyandırmaya başladı. TOMRA, 1973 yılına kadar Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri pazarları için çeşitli dağıtım anlaşmaları imzalamıştı.
1972'den 1976'ya kadar TOMRA'nın gelirleri 700.000 NOK'tan 6,9 milyon NOK'a yükseldi. İlk büyük satış başarısı 1974 yılında, İsveç devletine ait şarap perakendecisi Systembolaget'in, satış noktalarında halihazırda kurulu olan konveyör ekipmanlarına özel olarak uyarlanmış 100 makine sipariş etmesiyle gerçekleşti.
TOMRA 1977 yılında ilk kendiliğinden programlanabilir RVM olan TOMRA SP'yi piyasaya sürdüğünde, büyüme gerçekten hız kazanmaya başladı. Bu ürün, TOMRA'yı 1980'lere girerken rakiplerinin çok önünde ve sağlam bir temel üzerinde konumlandırdı.
1980'li yıllar
TOMRA'nın uluslararasılaşma süreci 1980'lerin başında tam hıza ulaştı. Hollanda, ABD, Danimarka ve Almanya'da iştirakler kuruldu. TOMRA, on yılın ilk beş yılında yıllık ortalama yüzde 36'lık bir büyüme oranıyla büyüdü.
TOMRA, 1985 yılında borsaya kote edildikten sonra ABD'de büyüme için pozisyonunu alırken ortama iyimserlik hakimdi. Ancak makroekonomik koşullar, durumun farklı olmasını istiyordu. Sovyetler Birliği'nin 1985 yılında dünya pazarına milyonlarca ton alüminyum vermesi, alüminyum fiyatlarında dramatik bir düşüşe neden oldu. Alüminyum fiyatları dört ayda yüzde 60'ın üzerinde düşerken, depozitosuz pazarlarda alüminyum kutuları geri dönüştürmek için neredeyse hiç teşvik kalmadı. TOMRA'nın uğradığı önemli mali kayıplar, şirketi 1986 yılında ABD'deki faaliyetlerinin çoğundan vazgeçmeye zorladı.
ABD'deki kayıplara rağmen, TOMRA'nın finansal destekçileri şirketin iş potansiyeline hâlâ inanıyordu. TOMRA, 1986 yılındaki 129,6 milyon NOK'luk vergi öncesi kayıbından bir yıl sonra 10,3 milyon NOK kâr elde ederek yeniden ayağa kalktı. Bu dönemde TOMRA, köklerine geri dönerek güçlü Avrupa konumunu sağlamlaştırmaya ve ürün geliştirme alanındaki liderliğini korumaya odaklandı.
TOMRA, 1980'lerin son üç yılında yeni nesil RVM olarak TOMRA 300'ü piyasaya sürdü, 1987'den 1989'a kadar gelirleri yüzde 62 arttı ve ABD pazarına dikkatli bir şekilde yeniden girerek 1989'da 12,1 milyon NOK gelir elde etti.
1990'lı yıllar
1990'ların ilk yarısında TOMRA, bir dizi stratejik satın alma yoluyla şirketin iş modelini yeniden tanımlamaya başladı. Bu on yıl aynı zamanda TOMRA'nın profesyonelleşmesinin arttığı ve verimlilik, kalite güvencesi ve müşteri memnuniyetinin izlenmesine daha fazla odaklanıldığı bir dönem oldu.
1992 yılında malzeme taşıma şirketi NEROC'un satın alınması, yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Bu satın alma öncesinde TOMRA'nın tüm gelirleri, RVM satışları ve servislerinden geliyordu. TOMRA, iş modelini toplama, teslim alma, işleme, malzeme ticareti, geri dönüşüm ve yeni konteyner üretimi gibi aşamaları içeren tam bir konteyner geri dönüşüm değer zincirine dönüştürmek için bir girişim başlattı.
1990'lı yıllarda verimliliği artırmak ve maliyetleri düşürmek için önlemler alındı. En önemlisi, tüm üretimin Norveç'teki yeni genel merkezde toplanması olsa da, üretim montaj yöntemini daha verimli hale getirmek için, makine bileşenlerinin yalnızca montaj için gerçek bir sipariş hazırlandığında teslim edilmesini sağlamak üzere çalışmalar da başlatıldı.
On yılın son beş yılında TOMRA'nın yıllık gelirleri 501 milyon NOK'tan 2,1 milyar NOK'a yükseldi ve bu da yıllık ortalama yüzde 46'lık bir artışa karşılık geliyor. Bu büyümenin arkasındaki en önemli faktör, TOMRA'nın ABD'deki varlığının artmasıydı. 1999 yılına kadar, ABD'deki satışlar toplam gelirlerin yarısından fazlasını oluşturuyordu.
Teknoloji tarafında ise, 1997 yılında T-600'ün piyasaya sürülmesiyle yeni bir dönüm noktasına ulaşıldı. Tomra SP'nin 1977 yılında piyasaya sürülmesinden bu yana, RVM teknolojisinde bu kadar büyük bir sıçrama görülmemişti. Yeni konteyner tanıma sistemi, yatay konteyner besleme, dahili modem ve gelişmiş grafik ekran gibi bir dizi yeniliği içeren T-600, perakende mağazaların ihtiyaçlarını kolayca karşılayacak şekilde yapılandırılabilen, daha çok yönlü ve kullanıcı dostu bir platform sundu.
On yılın sonunda TOMRA, 34 farklı ülkede ve 46 ayrı pazarda 1.700'den fazla çalışanı ile gerçek anlamda uluslararası bir şirket haline gelmişti.
2000'li yıllar
2000'li yıllar, TOMRA'nın depozito sistemi olmayan pazarlara ve kullanılmış içecek kaplarından daha geniş bir malzeme yelpazesi için mevcut geri dönüşüm altyapısına giriş yaptığı bir on yıl oldu. Ancak 2000'li yılların en büyük olayı, 2006 yılında Almanya'da ulusal bir depozito sistemini uygulamaya koymaktı.
TOMRA, tarihinin ilk 30 yılında, içecek ambalajları için depozito sistemlerinin bulunduğu pazarlarda ters otomat işini büyütmeye odaklandı. 2000 yılında şirket, büyüme hedeflerine ulaşmak için daha kapsamlı bir iş platformu geliştirmesi gerektiğini fark etti.
Çabalar arasında Japonya ve Brezilya'daki ters otomat projeleri yer alıyordu, ancak dikkat çekici gelişmeler bir dizi stratejik satın alma yoluyla gerçekleşti: 2004 yılında TiTech, 2005 yılında Orwak Group, 2006 yılında Commodas ve 2008 yılında Ultrasort. Endüstriyel Proses Teknolojisinin bu yeni segmentinde gelirler 2005 yılında 379 milyon NOK'tan 2008 yılında 793 milyon NOK'a iki kattan fazla artış gösterdi.
On yılın en önemli olayı, Almanya'da tek kullanımlık kaplar için bir depozito sisteminin uygulanmaya başlamasıydı. 2006 yılında TOMRA, yalnızca Almanya'ya yaklaşık 8.800 yeni ters otomat sistemi teslim etti. Bu rakam, o dönemde normal bir yılda dünya çapındaki toplam satış hacminin yaklaşık üç katına karşılık geliyordu ve Almanya, o günden bu yana TOMRA için önemli bir pazar olmuştur.
2010'li yıllar
TOMRA, Odenberg ve BEST Sorting'in satın alınmasıyla başka bir iş segmentinde de aktif bir varlık göstermeye başladı: Sensör temelli gıda ayıklama. Bu genişlemenin ardından şirket, stratejik gelişimine yön verecek yeni bir vizyon ve misyon belirledi ve tüm şirketleri teb bir "TOMRA" markası altında toplamak için bir marka yenileme süreci başlattı.
QVision ile gerçekleştirdiği gıda endüstrisine yönelik işlem analizleri geliştirme çalışmalarından sonra, TOMRA'nın gıda segmentine daha fazla girme fikri çok da uzak bir ihtimal değildi. 2011 yılında TOMRA, gıda ayıklama ve işleme endüstrisinin hızla büyüyen çeşitli segmentlerinde benzersiz, patentli teknolojiye ve lider pazar konumuna sahip bir şirket olan Odenberg'i satın aldı. BEST Sorting (2012), Compac (2016) ve BBC Technologies (2018) şirketlerinin satın alınmasıyla bu başarısını daha da pekiştiren TOMRA, dünyanın önde gelen gıda ayıklama şirketlerinden biri haline geldi ve rakiplerinin ulaşamayacağı bir teknoloji portföyüne sahip oldu.
TOMRA, bu dönemde on yıl öncesine kıyasla çok daha büyük bir küresel şirket haline gelmişti. Çeşitli iştiraklerinin birleşik gücünü harekete geçirmek amacıyla, 2010 yılında TOMRA, Grup bünyesindeki tüm şirketleri tek bir marka çatısı altında toplayacağı stratejik bir sürece girmeye karar verdi: TOMRA. Bu stratejik sürecin bir parçası olarak, 2012 yılında yeni bir misyon ve vizyon belirlendi ve 2015 yılında bir marka yenileme süreci tamamlandı.
Ekim 2016'da TOMRA, Yeni Zelandalı ayıklama makinesi üreticisi Compac'ı satın aldı. TOMRA CEO'su Stefan Ranstrand satın alma sırasında şunları söyledi: "Compac, TOMRA'nın sağladığı gıda ayıklama çözümleriyle güçlü bir stratejik uyum sunan cazip bir pazar segmentinde lider konumuna ulaştı. Compac'ın şerit ayıklama çözümlerini TOMRA'nın dökme ürün ayıklama çözümleri ile tek bir çatı altında birleştirerek, müşterilerimize taze ve işlenmiş gıdaların ayıklanmasına yönelik benzersiz bir teklif sunabileceğiz."
2020'li yıllar
Dünyanın geri kalanında olduğu gibi, koronavirüs salgını bu on yılın ilk yıllarında TOMRA'nın iş faaliyetlerinin birçok yönünü zorladı. Neyse ki, 2020 yılında TOMRA çalışanlarının çok küçük bir yüzdesi virüse yakalandı ve hepsi daha sonra iyileşti. Bazı pazarlarda konteyner toplama noktalarının geçici olarak kapatılması ve diğer iş kesintilerine rağmen, çalışanlarımızın bağlılığı sayesinde TOMRA 2020 yılında iyi finansal sonuçlar elde etmeyi başardı.
2021 yılında, 12 yıl boyunca şirketin başında görev yapan Stefan Ranstrand, görevinden ayrılma kararı aldı. Tove Andersen, TOMRA'nın kaynak devrimine öncülük etme vizyonunu sürdürmek üzere 16 Ağustos 2021 tarihinde TOMRA President ve CEO'su olarak göreve başladı.