Polonya Hükümeti depozito iade sistemi yasasını yayımladı
Polonya Hükümeti tarafından 12 Eylül 2023 tarihinde içecek kaplarına depozito iade sistemi (DRS) getirilmesini öngören bir yasa tasarısı yayımlandı. Mevzuat, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren 3 litreye kadar olan tek kullanımlık plastik şişeler, 1,5 litreye kadar olan yeniden kullanılabilir cam şişeler ve 1 litreye kadar olan metal kutular için depozito uygulamasını zorunlu kılmaktadır.
Ambalaj malzemelerinin toplanması, ayıklanması ve geri dönüştürülmesi döngüsel ekonominin önemli bir parçasıdır ve plastik, metal ve cam gibi hammaddelerin birden fazla yaşam döngüsü boyunca kullanılmasını sağlar. DRS'lerin kaynak verimliliğini en üst düzeye çıkardığı ve çevreyi kirleten atıkları azalttığı kanıtlanmıştır. Norveç ve Litvanya gibi birçok Avrupa ülkesi, DRS ile içecek ambalajları için son derece yüksek toplama oranlarına ulaşmış ve bu ambalajlar daha sonra geri dönüştürülmüştür.
"Günümüzde Polonya'daki içecek kaplarının yüzde 50'sinden azı toplanıyor ve geri dönüştürülüyor. Bunun sonuçları sokaklarımızda, ormanlarımızda ve plajlarımızdaki çöpler olarak görülebilir. Katı atık sahaları taşıyor. Bu durum, bir depozito iade sisteminin uygulanmasıyla birlikte değişecek." diyor Anna Sapota, Vice President of Public Affairs for Eastern Europe North at TOMRA.
"Hükümet temsilcilerinin, sektörün ve tüketicilerin bu çözümün faydalarını fark etmesi bizi mutlu ediyor. Polonya'da depozito iade sistemi ile ulaşabileceğimiz %90'lık bir içecek ambalajı toplama seviyesini varsayarsak, ülke her yıl 12 milyardan fazla içecek kabını geri dönüşüm için geri kazanabilir."
Sonraki adımlar ve gerekli hazırlık
Zamanı geldiğinde, gerekli toplama ve işleme altyapısının geliştirilmesi, kurulması ve yönetiminden sorumlu olan depozito sistemi operatörleri atanacaktır. Bir veya daha fazla uzman şirket, içecek ambalajı toplama faaliyetlerini garanti altına almak için tescil işlemlerini yürütecek ve gerekli tüm izin ve ruhsatları alacaktır. Bu başarıldıktan sonra, bir sonraki adım ambalaj üreticilerinin, resmi toplama noktaları olarak perakendecilerin ve depozito sistemi kapsamındaki ürünlerin kayıt altına alınmasıdır. Bu ürünler, gelecekte tüketicilerin ve perakendecilerin depozito sistemi kapsamındaki uygun ürünleri tanımasını sağlayacak farklı bir depozito işareti taşıyacaktır.
Sistemdeki katılımcılar arasında da anlaşmalar yapılması gerekmektedir. Bu anlaşmalar üreticiler ile operatör(ler), operatör(ler) ile ticari birimler ve operatör(ler)in kendi aralarındaki ilişkileri tanımlayacaktır. Bir diğer önemli unsur da, depozito ve elleçleme ücretlerinin ödenmesi ve toplanan konteynerlerin raporlanması süreçlerini destekleyecek BT sistemlerinin oluşturulması ve uygulanmasıdır.
Bu arada, sisteme katılmayı taahhüt eden perakendeciler, hem otomatik hem de manuel toplama için ambalajların iadesini elleçleyecek uygun altyapıyı hazırlamalıdır. Avrupa depozito sistemlerinde ters otomatlar (RVM'ler) aracılığıyla kullanılmış içecek kaplarının otomatik olarak toplanması, geri dönüşüm için toplanan toplam kap sayısında en büyük paya sahiptir. "Daha düşük iade hacmine sahip daha küçük perakendeciler, uygun konteynerleri küçük toplama kutuları veya torbalar aracılığıyla manuel olarak kabul edecek ve bu, minimum yatırım gerektirecektir. Daha büyük perakendeciler, kendi özel ihtiyaçlarına ve alan kapasitelerine göre uyarlanmış ekipman satın almayı tercih edebilirler. Seçilen ters otomat sistemine bağlı olarak makineler saatte 1.000 ila 3.000 kap toplayabiliyor." diyor Konrad Robak, Country Manager at TOMRA Collection Poland.
Bir DRS'nin uygulanması üreticilerin, perakendecilerin, hizmet sağlayıcıların, geri dönüşümcülerin ve düzenleyicilerin katılımını gerektirir. Son teknoloji ürünü ve modern bir DRS oluşturmak aynı zamanda işbirliğine, çöp kutularının veya torbaların toplanmasına ve etkili bir organizasyona bağlıdır. Polonya'daki bazı perakendeciler, hükümetin DRS'yi uygulamaya koyma kararından önce pilot programlara katıldı. Hazırlık için yeterli zaman, işletmeler, lojistik ve kamu imajı için faydalıdır. Katılımcı perakendeciler yatırım ölçeği, arka ofis yetenekleri ve tüketici davranışları hakkında değerli bilgiler edinmektedir. "Polonya'daki tüketiciler kullanılmış içecek kaplarını toplama ve iade etme konusunda istekli hale geldi. Sadece RVM'lerimiz Ocak ve Haziran 2023 arasında 10 milyondan fazla kap topladı; bu en iyi kanıttı." diye ekliyor Robak.
"Depozito iade sistemleri, toplama ve ardından geri dönüşüm oranlarının artması, yüksek kaliteli gıda sınıfı ikincil hammaddelerin istikrarlı bir şekilde tedarik edilmesi veya çöpün azaltılması gibi istenen sonuçları çok hızlı bir şekilde elde ediyor. Örneğin Litvanya'da DRS'nin uygulanmaya başlamasından sonraki iki yıl içinde, ülke, PET şişe toplama oranını %33'ün altından %92'ye yükseltti. Uygulamada, bir DRS'nin olgunlaşması resmi lansmandan sonra iki ila üç yıl sürebilir; bu, sistemin operasyonlarındaki süreçlerin ve unsurların ince ayarlarının yapıldığı bir dönemdir." diye açıklıyor Sapota.
DRS'nin uygulanmaya başlamasından sonraki ilk yıl öğrenme, uyum sağlama ve yeni kurallara alışma dönemidir. Perakendeciler, toplama ve işleme noktaları, sisteme iade edilen kullanılmış içecek kaplarını etkin bir şekilde elleçlemek için altyapılarını ayarlayacaktır. Bu aynı zamanda tüketicilerin sistemi tam olarak anlamaya başladıkları, yeni alışkanlıklar oluşturdukları ve içecek kaplarını iade etmeyi günlük yaşamın bir parçası haline getirdikleri bir dönemdir. DRS daha rutin hale geldikçe ve kamuoyunda kabul gördükçe, sistemin lansmanından sonraki ikinci ve üçüncü yıllarda lojistik ve malzeme işleme için daha fazla optimizasyon düşünülebilir.
