PPWR: nowa era cyrkularności opakowań w UE

Analiza nowego unijnego rozporządzenia dotyczącego opakowań: Punkt zwrotny dla opakowań

Rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR) zostało opublikowane na początku 2025 r., sygnalizując stopniowe zmiany w obiegu zamkniętym opakowań w całej Europie. Jest to najbardziej transformacyjne ustawodawstwo od dziesięcioleci, zaprojektowane w celu napędzania gospodarki o obiegu zamkniętym z silnym naciskiem na recykling, ponowne użycie i zrównoważone innowacje. Ale co to oznacza dla firm, decydentów i konsumentów? Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Szybki przegląd obecnej sytuacji

Aby zrozumieć znaczenie PPWR, najpierw należy przyjrzeć się istniejącym ramom:

Dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWD): Obowiązująca od 1994 roku dyrektywa PPWD wprowadziła cele w zakresie odzysku odpadów opakowaniowych, ale pozostawiła znaczną część implementacji poszczególnym państwom członkowskim.

Dyrektywa w sprawie tworzyw sztucznych jednorazowego użytku (SUP) Skupiając się na walce z odpadami pochodzącymi z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku, dyrektywa SUPD określiła konkretne cele redukcyjne i mandaty dla plastikowych butelek na napoje.

PPWR opiera się na tych podstawach, jednocześnie eliminując luki i podnosząc poprzeczkę dla cyrkularności. Zastępuje ona w całości PPWD, wprowadzając zharmonizowane przepisy obowiązujące we wszystkich państwach członkowskich UE.

Czym jest rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR)?

PPWR to wiążące rozporządzenie, które zastępuje PPWD i zmienia przepisy dotyczące opakowań i odpadów w całej UE. W przeciwieństwie do dyrektyw, które wymagają od państw członkowskich ustanowienia własnych przepisów w celu osiągnięcia celów, rozporządzenia mają bezpośrednie i jednolite zastosowanie we wszystkich krajach.

Celem PPWR jest ograniczenie wpływu opakowań na środowisko oraz wspieranie recyklingu wysokiej jakości i gospodarki o obiegu zamkniętym. Harmonizuje przepisy w całej UE, aby stworzyć równe szanse dla producentów, firm zajmujących się gospodarką odpadami i innych interesariuszy" – wyjaśnia Bilyana Ignatova, kierownik ds. polityki UE; Public Affairs w TOMRA. „Rozporządzenie PPWR będzie najbardziej przełomowym aktem prawnym dla sektora opakowań ostatnich 30 lat, ustanawiając szeroko zakrojone wymagania oraz mechanizmy wspierające gospodarkę o obiegu zamkniętym dla opakowań”.

Bilyana Ignatova Dyrektor ds. polityki UE; Public Affairs w firmie TOMRA

Rozporządzenie to wyewoluowało z unijnej Dyrektywy w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWD), wprowadzonej w 1994 roku. Z czasem dyrektywa stała się przestarzała, ponieważ poziom odpadów wzrósł, a rozdrobnione przepisy krajowe tworzyły bariery dla marek i producentów. Zainicjowana przez unijny Zielony Ład z 2020 roku, PPWD została ponownie przeanalizowana, co doprowadziło do opracowania PPWR. Jak wyjaśnia Bilyana Ignatova: „PPWR jest wynikiem poprzedniej ery Zielonego Ładu i zwiastuje przejście od poprzedniego mandatu do nowego mandatu”.

W przeciwieństwie do dyrektyw, które wyznaczają cele i pozwalają państwom członkowskim decydować, jak je osiągnąć, rozporządzenia takie jak PPWR są bezpośrednio egzekwowalne we wszystkich krajach UE. Zapewnia to spójność wdrażania i przyspiesza postępy w kierunku cyrkularności.

Chociaż PPWR opiera się na SUP, nie zastępuje jej. SUP pozostaje „lex specialis” – prawem szczególnym, które ma pierwszeństwo przed przepisami ogólnymi w swoim zakresie. Jej cele pozostają niezmienione, chociaż PPWR integruje cel SUP dotyczący zawartości recyklatu dla plastikowych butelek na napoje i odpowiadające mu obowiązki sprawozdawcze.

Kluczowe innowacje PPWR

Cele selektywnej zbiórki i systemy kaucyjne dla pojemników na napoje

PPWR opiera się na istniejących celach dotyczących selektywnej zbiórki pojemników na napoje, w tym celu 90% dla plastikowych butelek na napoje do 2029 roku, i rozszerza go o metalowe puszki na napoje. Nakłada obowiązek wdrożenia systemów kaucyjnych (DRS) jako kluczowego mechanizmu osiągania tych celów, podkreślając ich skuteczność w osiąganiu wysokich poziomów zbiórki. Dodatkowo PPWR określa minimalne wymagania dla systemów kaucyjnych, takie jak niezależni operatorzy systemu, przejrzyste etykietowanie i reinwestowanie przychodów w kampanie uświadamiające społeczeństwo, zapewniając, że systemy te są nie tylko wydajne, ale także dostępne i przyjazne konsumentom.

Rozszerzone cele w zakresie recyklingu

PPWR ustanawia ambitne wymagania, aby wszystkie opakowania były projektowane z myślą o recyklingu, nakazując, aby co najmniej 70% nadawało się do recyklingu, by mogły być dopuszczone na rynek UE od 2030 roku. Sam projekt nie wystarczy, ponieważ opakowania muszą również nadawać się do recyklingu w praktyce. Będzie to wymagało ulepszeń w infrastrukturze zbiórki, sortowania i recyklingu.

Wymogi dotyczące zawartości recyklatu

Do 2030 roku opakowania z tworzyw sztucznych muszą zawierać 10–35% zawartości recyklatu, z bardziej rygorystycznymi poziomami odniesienia do 2040 roku, sięgającymi 65%. Wymogi te są ważne dla łańcucha wartości tworzyw sztucznych, napędzając innowacje w ekoprojektowaniu i zaawansowanych technologiach recyklingu, takich jak zaawansowany recykling mechaniczny (AMR) i recykling chemiczny.

Wymagania dotyczące opakowań wielokrotnego użytku

Po raz pierwszy UE wprowadza specjalne wymagania dotyczące opakowań wielokrotnego użytku. Zgodnie z PPWR detaliści będą zobowiązani oferować procent napojów w formatach wielokrotnego użytku, a lokale szybkiej obsługi muszą zapewniać kubki i pojemniki wielokrotnego użytku. Stanowi to poważną zmianę w zachowaniu konsumentów i systemach opakowań.

Przepisy wykonawcze

Chociaż PPWR określa nadrzędne cele, wiele kluczowych wymogów będzie musiało zostać doprecyzowanych poprzez ustawodawstwo wtórne (przepisy wykonawcze), które zapewni szczegółowe zasady lub specyfikacje techniczne niezbędne do skutecznego wdrożenia lub egzekwowania ustawodawstwa pierwotnego. Te akty techniczne odegrają kluczową rolę w definiowaniu szczegółów implementacji dla przedsiębiorstw i systemów gospodarowania odpadami.

Wyzwania na horyzoncie

Przystosowanie się do PPWR nie będzie łatwe. Główne przeszkody obejmują:

Inwestycje w infrastrukturę: Wiele regionów nie posiada niezbędnych systemów zbiórki i sortowania, aby spełnić nowe standardy. Kluczowe znaczenie będzie miało skalowanie systemów kaucyjnych (DRS) oraz MWS.
Opłacalność: Osiągnięcie celów dotyczących zawartości recyklatu i mandatów ponownego użycia będzie wiązało się z kosztami. Polityki takie jak opłaty ekologicznie modulowane będą niezbędne do zrównoważenia tych wydatków i zachęcania do innowacji.
Współpraca w całym łańcuchu wartości: Producenci, firmy recyklingowe i operatorzy gospodarowania odpadami muszą współpracować, aby skoordynować wysiłki i osiągnąć sukces.
Wymiar międzynarodowy i równe warunki działania: Europejski rynek i gospodarka nie istnieją w izolacji. Aby zapewnić uczciwą konkurencję i zrównoważony rozwój, zasady PPWR musiałyby mieć równe zastosowanie do importowanych opakowań.

Harmonogram zmian

Rozporządzenie PPWR zostało opublikowane jako prawo, a większość przepisów wejdzie w życie w drugiej połowie 2026 roku, chyba że określono inaczej. Jednak firmy muszą zacząć przygotowywać się już teraz, aby sprostać tym ambitnym celom i dostosować się do nadchodzących regulacji technicznych.

Globalne konsekwencje PPWR

Poza Europą PPWR wyznacza międzynarodowy standard cyrkularności opakowań. Jej poziom ambicji i zharmonizowane zasady stanowią wzór dla innych regionów i mogą mieć wpływ na globalne negocjacje, takie jak globalny traktat dotyczący tworzyw sztucznych.

Przekształcanie wyzwań w możliwości

Rozporządzenie PPWR nie tylko jest zgodne z rosnącym popytem konsumenckim i rynkowym na zrównoważone produkty, ale jest również katalizatorem innowacji, skłaniając branże do opracowywania nowych rozwiązań i technologii. Dla firmy TOMRA jest to okazja bycia przykładem. Oferując pionierskie rozwiązania, takie jak zaawansowane technologie zbierania i sortowania, wspieramy tę transformacyjną zmianę i kształtujemy przyszłość bardziej efektywnego wykorzystania zasobów.